Materiały Zachęcamy do zapoznania się z aktualizacją opracowania studialnego dla Bytomia przygotowanego przez Oddział Terenowy NID w Katowicach w ramach wspierania ochrony zabytków w procesach rewitalizacyjnych.
Opracowana w Oddziale Terenowym NID w Katowicach dokumentacja pn. Aktualizacja opracowania studialnego pt. „Bytom śródmieście z Rozbarkiem. Aktualizacja części konserwatorskiej studium architektoniczno-konserwatorskiego” wykonanego w 1998 roku przez Pracownię Dokumentacji Naukowo-Historycznej Leszek Danilczuk, Maria Kasprzyk jest efektem współpracy Narodowego Instytutu Dziedzictwa z Miastem Bytom, przeprowadzającym w ostatnim latach kompleksową rewitalizację w związku z uznaniem za Obszar Strategicznej Interwencji oraz wdrażaniem Gminnego Programu Rewitalizacji „Bytom 2020+”.
Wykonanie przez NID dokumentacji studialnej okazało się niezbędne w kontekście przygotowywanego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru śródmieścia Bytomia, stanowiącego jedno z kluczowych zadań GPR. Z uwagi na historyczny charakter zabudowy i zagospodarowania obszaru śródmieścia, za konieczne uznano zaktualizowanie istniejącego opracowania z lat 90., zarówno pod kątem wykazu zabytków do objęcia ochroną w mpzp, jak i stref ochrony konserwatorskiej.
Aktualizacja wykazu i waloryzacja zabytków stanowi wynik przeprowadzonej weryfikacji stanu zachowania wartości zabytkowych obiektów ujętych w GEZ (ok. 1,7 tyś.), wpisanych do rejestru zabytków, jak i wytypowanych do ujęcia w GEZ w trakcie prac terenowych. Dla poszczególnych obiektów przygotowano indywidualne wytyczne konserwatorskie do ustaleń w mpzp w formie tekstowej i graficznej. Z uwagi na skalę i zróżnicowaną wartość zabytkową oraz stan zachowania zabudowy, na potrzeby dokumentacji podjęto próbę waloryzacji obiektów celem przygotowania spójnych wytycznych dla różnych grup zabytków rozproszonych na terenie śródmieścia, lecz analogicznych pod względem formalnym i chronologicznym, o porównywalnej klasie. Ze względu na palący problem niekontrolowanych dociepleń zabytkowych elewacji przy użyciu styropianu, w porozumieniu z Miastem, w ramach wytycznych, przygotowano również zestawienie cennych, autentycznych i wartościowych artystycznie elewacji wskazanych do objęcia bezwzględnym zakazem tego typu docieplania.
Przedstawiona aktualizacja stref ochrony konserwatorskiej dla obszaru śródmieścia stanowi wynik wykonanej weryfikacji zespołów architektoniczno-krajobrazowych i stref ochrony konserwatorskich z poprzednich opracowań studialnych. Zakres weryfikacji obejmował zaktualizowanie granic stref, ocenę stanu zachowania i skali przekształceń obszaru oraz analizę najważniejszych uwarunkowań i potencjalnych zagrożeń. Dla poszczególnych stref opracowano indywidualne wytyczne konserwatorskie do ustaleń w mpzp, ukierunkowane na zachowanie integralności historycznych układów poprzez ochronę rozplanowania i struktury przestrzennej, historycznego charakteru wnętrz architektoniczno-krajobrazowych oraz osi kompozycyjnych i widokowych.
Narodowy Instytut Dziedzictwa zaprasza do udziału w programie wsparcia dla gmin, które realizują projekty rewitalizacyjne na obszarach zabytkowych i cennych historycznie.
Program realizowany jest do 2022 roku w ramach Zadania 1.1.3. Merytoryczne wsparcie procesu planowania i rewitalizacji w gminach zgodnie z założeniami „Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2019–2022”.
Autor: Agnieszka Olczyk, Narodowy Instytut Dziedzictwa Oddział w Katowicach
