Możliwe do realizacji scenariusze w zakresie programowania

i wyboru ścieżki budowania celów

Scenariusz wejście na ścieżkę zarządzania dziedzictwem

Scenariusz kontynuacji
i adaptacji

Scenariusz rewolucyjnych zmian

Może być on także wdrożony, w przypadku gdy wprawdzie gmina posiada GPOZ, jednak nie spełnia on warunków dokumentu strategicznego, nie określono w nim celów zarządzania dziedzictwem i/lub sposobu pomiaru ich realizacji (wskaźniki, wykonywany monitoring) – w takim ujęciu dokument jest tzw. „pułkownikiem”, tzn. nie jest wdrażany, a tylko opracowany.

Realizacja tego scenariusza wymaga potraktowania dziedzictwa jako jednego z czynników rozwoju oraz obszaru strategicznego zarządzania.

Kluczową rolę do odegrania w przypadku tego scenariusza ma Urząd Gminy i jego zdolności instytucjonalne.

W ramach tego scenariusza Cele związane z zarządzaniem dziedzictwem ujmujemy w GPOZ, który przygotowany jest zgodnie z wytycznymi NID jako dokument strategiczny zaradzania dziedzictwem.

Gmina posiada doświadczenie w zakresie współpracy z interesariuszami dziedzictwa, stara się ich włączać w działania, realizowane projekty, a ponadto korzysta także z wiedzy i doświadczeń partnerów społecznych.
W strukturze urzędu istnieje jasny podział kompetencji związanych z dziedzictwem (nawet jeśli są to kompetencje rozproszone w różnych jednostkach organizacyjnych gminy).
Podstawowym kryterium zmian w zakresie całej strategii (rozumianej w tym miejscu jako zespół podejmowanych, powiązanych ze sobą działań, a nie tylko dokument) jest skuteczność osiągania zamierzonych celów.
Kluczową rolę w przypadku tego scenariusza ma współpraca (wielopoziomowa i wielopodmiotowa) oraz partnerstwa.
W ramach tego scenariusza wybieramy model smart, wariant 2. bazujący na GPOZ i uzupełniany wariantem 1 (zob. artykuł Model smart).

Podstawowe cele zarządzania dziedzictwem są zapisane w GPOZ. Ponadto ze względu na inne czynniki – wyjątkowość zasobu dziedzictwa, waga jaką przypisują dziedzictwu interesariusze, lokalny rozwój społeczny i gospodarczy oparty o branże dziedzictwa – cele zarządzania dziedzictwem ujmowane są szeroko i zapisane w innych dokumentach albo w strategii zarządzania dziedzictwem i/lub też strategii rozwoju.
Scenariusz ten bazuje na otwartym podejściu do programowania rozwoju, w którym to wyniki monitoringu i ewaluacji dają podstawy do podejmowanych zmian, a gmina traktowana jest jako organizacja ucząca się.

Przypadek pierwszy:
Gmina do tej pory nie zarządzała dziedzictwem i chce od razu wdrażać całe spektrum działań, takie jak: opracowanie GPOZ, strategia zarządzania dziedzictwem, uzupełnienie jej celów celami związanymi z rozwojem społeczno-gospodarczym i zapisanie ich w dokumentach strategicznych (np. strategii marki, strategii zrównoważonego rozwoju).
W ramach tego scenariusza wybieramy model obligatoryjny i model smart, wariant 2.
UWAGA: ten scenariusz wymaga odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego oraz lidera zbiorowego (w tym zaangażowania organizacji społecznych) a nie jednostkowego.

Przypadek drugi:
Zmiany dotyczą całego systemu zarządzania rozwojem – gmina określa nowe, niewykorzystywane do tej pory kierunku rozwoju (może to wynikać np. ze zmiany w otoczeniu, poprawy dostępności komunikacyjnej, utworzenia szlaku ponadregionalnego, wstąpienia do sieci Cittaslow itp.).
Zmiany mogę mieć korzystny wpływ na ujmowanie dziedzictwa – zostaje ono dostrzeżone, szczególnie jako czynnik rozwoju społecznego i gospodarczego. Dziedzictwo – do tej pory słabo obecne
w programowaniu rozwoju lokalnego – staje się ważnym czynnikiem rozwoju.
W ramach tego scenariusza wybieramy model smart, wariant 2.
Ale rewolucyjne zmiany mogły także dotyczyć zmniejszania, minimalizowania znaczenia dziedzictwa dla rozwoju. Gmina wskazuje zupełnie nowe kierunki rozwoju, nie korzystając z zasobów dziedzictwa (materialnego i niematerialnego).
W ramach tego scenariusza wybierany jest model maksimum – cele związane z dziedzictwem zostają rozproszone lub nawet wypłukane z tematyki zarządzania rozwojem.