Materiały Opracowanie pn. Wytyczne konserwatorskie do elewacji frontowych zabudowy przyrynkowej Rozwadowa (autorzy: A. Fortuna-Marek, A. Gliwa, B. Potera, A. Sapeta, J. Stęchły) powstało w 2018 r. na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Narodowym Instytutem Dziedzictwa a Gminą Stalowa Wola.
Dokumentacja zawiera część tekstową złożoną z dwóch tomów. Tom pierwszy obejmuje przede wszystkim: zarys historii Rozwadowa, ogólne wytyczne konserwatorskie odnoszące się do zasad kształtowania: elewacji, kolorystyki elewacji, stolarki oraz zasad projektowania i umieszczania nośników informacji wizualnej i reklam. Tom drugi stanowi katalog zabytków zawierający: historię, opis stanu istniejącego, analizę przekazów ikonograficznych, stan zachowania zabytkowej substancji oraz wytyczne konserwatorskie (podzielone na podstawowe i optymalne). W części graficznej znajdują się: inwentaryzacje elewacji pierzei oraz propozycje ich rewaloryzacji i kolorystyki.
Opracowanie miało na celu przede wszystkim wymiar praktyczny. Miało pomóc samorządowi lokalnemu, realizującemu działania rewitalizacyjne w wykonaniu konkretnego zadania – zmiany aranżacji i poprawy estetyki podobszaru rewitalizacji jakim jest obszar historycznego Rynku w Rozwadowie (obecnie dzielnicy Stalowej Woli). Opracowane w Oddziale Terenowym NID w Rzeszowie wytyczne konserwatorskie do elewacji frontowych zabudowy przyrynkowej miały stać się podstawą do wykonania architektonicznych projektów wykonawczych elewacji poszczególnych budynków, w celu przeprowadzenia prac remontowo-konserwatorskich.
Ten główny (i praktyczny) cel opracowania wpisywał się w szersze cele działań rewitalizacyjnych, jakim powinny m.in. być korzystne przekształcenia rewitalizowanego obszaru – przekształcenia społeczne, architektoniczne, planistyczne i ekonomiczne. Założono, że estetyzacja elewacji frontowych kamienic, w oparciu o opracowane wytyczne, powinna przyczynić się do pozytywnych zmian wizualnych, polepszających wizerunek poszczególnych budynków i wnętrza architektonicznego. Obok wizualnego uporządkowania i zharmonizowania elewacji budynków i pierzei, poprawy ich wyglądu i jakości przywrócić ma historyczne walory – tym samym może też mieć pozytywny wpływ na przekształcenia społeczne. Wytyczne te są bowiem wynikiem analiz archiwalnych i ikonograficznych oraz próbą „uchwycenia” cech charakterystycznych dla historycznej zabudowy Rynku w Rozwadowie. Proponowane odtworzenie typowych dla miasteczka elementów architektonicznych budynków i ich tradycyjnego charakteru (przede wszystkim w zakresie układu kompozycyjnego, wystroju architektonicznego, stolarki okiennej i drzwiowej, kolorystyki) oprócz oddziaływania estetycznego, poprawiającego jakość przestrzeni publicznej może mieć także wymiar społeczny jako czynnik wzmacniający poczucie wspólnoty: budowanie poczucia tożsamości miejsca i ludzi poprzez nawiązanie do historii. Może i powinno pełnić także role edukacyjne.
Poza tym zasadniczym celem, autorom opracowania przyświecała też myśl przybliżenia historii tych obiektów oraz ich przekształceń na przestrzeni lat. Zebrane i zaprezentowane informacje historyczne oraz archiwalne fotografie są pierwszym tego typu opracowaniem dla budynków Rynku w Rozwadowie. Takie rozpoznanie i analiza ikonograficzna może być pretekstem do dalszych badań – także dla miejscowych stowarzyszeń, pasjonatów historii etc.
Narodowy Instytut Dziedzictwa zaprasza do udziału w programie wsparcia dla gmin, które realizują projekty rewitalizacyjne na obszarach zabytkowych i cennych historycznie.
Program realizowany jest do 2022 roku w ramach Zadania 1.1.3. Merytoryczne wsparcie procesu planowania i rewitalizacji w gminach zgodnie z założeniami „Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2019–2022”
Więcej informacji na:
Autor: Anna Fortuna-Marek, Narodowy Instytut Dziedzictwa Oddział Terenowy w Rzeszowie
