Jak przygotować wniosek o pozwolenie na badania archeologiczne

Prowadzenie badań archeologicznych, często niezbędnych na etapie realizacji inwestycji, wymaga uzyskania pozwolenia konserwatorskiego zgodnie z art. 36 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Pozwolenie konserwatorskie wydawane jest w drodze decyzji administracyjnej i podlega przepisom Kodeksu postępowania administracyjnego. Tryb wydawania pozwoleń reguluje Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 sierpnia 2018 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków.

Zrób wcześniej

Już na etapie planowania inwestycji zlokalizowanej na terenie wpisanym do rejestru zabytków lub na terenie stanowiska archeologicznego objętego inną formą ochrony warto zaplanować w harmonogramie badania archeologiczne, które z pewnością będą niezbędne w celu zabezpieczenia zabytków znajdujących się pod powierzchnią gruntu.

Warto wcześniej zwrócić się do wojewódzkiego konserwatora zabytków z wnioskiem o wydanie decyzji określającej ich rodzaj i zakres na podstawie art. 31 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. We wniosku należy wskazać wstępny zakres prac inwestycyjnych, a więc wymiary (zwłaszcza głębokość) i lokalizację planowanych prac ziemnych, jak również zakładany rodzaj i sposób prowadzenia tych prac. Te informacje pozwolą konserwatorowi ocenić potencjalne zagrożenie dla zabytku archeologicznego. Na podstawie wydanej decyzji archeolog wybrany do kierowania pracami archeologicznymi będzie mógł sporządzić program badań zgodny z wytycznymi konserwatora.

Sprawdź formę ochrony konserwatorskiej terenu

Informacji na temat form ochrony należy szukać przede wszystkim w dokumentach planistycznych: miejscowym planie zagospodarowania terenu lub decyzji o warunkach zabudowy czy lokalizacji inwestycji celu publicznego. W przypadku braku takich dokumentów informacji w tym zakresie udzielą pracownicy wojewódzkiego urzędu ochrony zabytków.

Wybierz uprawnione osoby do prowadzenia badań

Osoba kierująca badaniami archeologicznymi powinna posiadać odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w tym zakresie zgodne z zapisami art. 37e ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Jeżeli osoby te będą wyłaniane w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, należy przygotować oświadczenie o zastosowaniu takiego trybu.

Pobierz ze strony internetowej właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków formularz wniosku

Gotowy formularz ułatwi złożenie kompletnego wniosku, jak również usprawni proces jego weryfikacji przez pracowników urzędu konserwatorskiego.

Wypełnij podstawowe dane zawarte w formularzu wniosku

Z pewnością formularz będzie zawierał takie rubryki, jak:

• imię, nazwisko i adres lub nazwa, siedziba i adres wnioskodawcy – jeśli z wnioskiem występuje pełnomocnik inwestora, należy oczywiście dołączyć oryginał lub uwierzytelnioną kopię pełnomocnictwa wraz z dowodem uiszczenia stosownej opłaty skarbowej;
• wskazanie miejsca prowadzenia badań archeologicznych z określeniem współrzędnych geodezyjnych lub geograficznych z dokładnością do jednej setnej sekundy – współrzędne można uzyskać przy użyciu geoportalu; powinny być one zgodne z planem wykopów badawczych; oprócz współrzędnych można podać również numery działek geodezyjnych oraz numery ksiąg wieczystych, co przyspieszy rozpatrywanie wniosku, nie jest jednak konieczne;
• uzasadnienie wniosku – wystarczy określić, z jaką inwestycją związane są zaplanowane badania;
• opis sposobu uporządkowania terenu – standardowo wykopy archeologiczne po zakończeniu badań powinny zostać zasypane, a teren doprowadzony do stanu pierwotnego; stosownie jednak do przyjętego harmonogramu prac wykop badawczy może zostać następnie wykorzystany do celów inwestycyjnych.

Dołącz program badań archeologicznych

Sporządzenie programu badań warto powierzyć kierownikowi badań archeologicznych, jeśli został on już na tym etapie wybrany. Można również zlecić przygotowanie takiego programu dowolnemu innemu archeologowi lub przygotować go samodzielnie – nie jest konieczne w tym celu posiadanie specjalnych uprawnień. Elementy, które program powinien zawierać, opisane zostały w „Standardach badań archeologicznych”[1] udostępnionych na stronie internetowej Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Dołącz dokument potwierdzający posiadanie tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości

Jeśli inwestor jest jednocześnie właścicielem nieruchomości, wystarczy podanie numeru księgi wieczystej, która ten fakt potwierdza, lub uwierzytelnionej kopii aktu notarialnego lub innego dokumentu potwierdzającego własność bądź uprawnienie do dysponowania nieruchomością. W innych przypadkach niezbędne jest dołączenie pisemnych zgód właścicieli nieruchomości lub oświadczenia, że tej zgody nie udzielili. Jeśli obszar inwestycji znajduje się na terenie parku narodowego lub rezerwatu przyrody, konieczna będzie też zgoda dyrektora parku lub regionalnego  dyrektora  ochrony  środowiska.

Dołącz mapę topograficzną w skali 1:10 000 lub większej lub prezentację kartograficzną bazy danych obiektów topograficznych (BDOT10k) oraz plan z naniesionymi miejscami dotychczasowych i planowanych badań archeologicznych w nawiązaniu do punktów osnowy geodezyjnej poziomej i wysokościowej.

Elektroniczną wersję mapy topograficznej można uzyskać poprzez stronę internetową Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii. Nie wolno do tego celu użyć zobrazowań, które zostały opatrzone informacją o tym, że nie mogą być podstawą czynności urzędowych czy postępowań administracyjnych.

Plan wykopów badawczych powinien być komplementarny z programem badań oraz podanymi we wniosku współrzędnymi, w związku z czym warto powierzyć jego wykonanie kierownikowi badań archeologicznych.

Dołącz dokument potwierdzający gotowość muzeum lub innej jednostki organizacyjnej do przyjęcia zabytków archeologicznych

Pisemne oświadczenie o gotowości przyjęcia w depozyt pozyskanych zabytków wystawiane jest przez muzeum lub inną jednostkę zgodnie z art. 35 ust. 4 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami na wniosek inwestora lub kierownika badań. Instytucja przyjmująca zabytki musi zapewnić ich trwałe przechowanie, przeprowadzenie inwentaryzacji i odpowiednich prac konserwatorskich oraz udostępnianie w celach naukowych. Muzea często określają własne warunki, na jakich materiały zostaną przyjęte, co należy uwzględnić w programie badań i kosztorysie prac.

Złóż wniosek

Wojewódzki konserwator zabytków powinien wydać decyzję w terminie 30 dni od wpływu kompletnego wniosku lub poinformować o przyczynach zwłoki i wskazać termin rozpatrzenia wniosku – zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

[1] cz. 2: Badania inwazyjne, s. 6–7.

Autor: Wioleta Jaskólska