O projekcie Celem programu jest merytoryczne wsparcia gmin w procesach planowania i wdrażania gminnych projektów rewitalizacyjnych uwzględniających dziedzictwo kulturowe jako istotny zasób służący przezwyciężaniu problemów społecznych i infrastrukturalnych występujących na obszarach zdiagnozowanego kryzysu, będzie realizowane w ramach trzech kierunków interwencji.
Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji wraz z przeznaczonym na jej wdrożenie finansowaniem stworzyła warunki dla aktywniejszej działalności gmin w obszarze rewitalizacji obszarów zdegradowanych. Zgodnie z duchem nowej ustawy rewitalizacja jest działaniem kompleksowym, skoncentrowanym, planowanym i wdrażanym z mieszkańcami, mającym na celu przede wszystkim podniesienie jakości życia w gminie. Obszary cenne historycznie często są elementem działań rewitalizacyjnym gminy. Lokalne tradycje, język, tożsamość, poczucie wspólnoty, jej pamięć jak również zabytkowe pierzeje miast, zespoły poprzemysłowe, miejsca przechowujące pamięć o wydarzeniach ważnych dla wspólnoty, muzea i instytucje kultury, dzieła architektury i pomniki tworzą więc ramy dla działań rewitalizacyjnych gminy, będąc częścią ich społecznych, kulturowych, infrastrukturalnych i gospodarczych uwarunkowań. Według badania GUS przeprowadzonego we współpracy z NID 64% sporządzonych przez gminy programów rewitalizacji zawiera zapisy odnoszące się do zabytków, a 42% – do dziedzictwa niematerialnego. W dużej mierze programy rewitalizacyjne realizowane są na terenach objętych ochroną konserwatorską (61%), bądź wprost realizowane są w obiektach zabytkowych (749 gmin przewidziało takie projekty), lub bazują na dziedzictwie niematerialnym (w przypadku 504 gmin).
Biorąc pod uwagę kompleksowość działań rewitalizacyjnych, zakładających wykorzystanie wszystkich lokalnych zasobów, szeroki zakres już prowadzonych działań rewitalizacyjnych związanych z zabytkami i tradycjami jak również konieczność wzmocnienia ochrony zabytków w działaniach rewitalizacyjnych, Narodowy Instytut Dziedzictwa rozpoczyna projekt wsparcia gmin w procesach planowania i wdrażania gminnych programów rewitalizacyjnych uwzględniających dziedzictwo kulturowe jako istotny zasób służący przezwyciężaniu problemów społecznych i infrastrukturalnych występujących na obszarach zdiagnozowanego kryzysu.
Działania będą realizowane w ramach trzech kierunków interwencji:
Stworzono 8 Centrów Kompetencji ds. rewitalizacji Narodowego Instytutu Dziedzictwa zlokalizowanych w regionach. Centra Kompetencji będą prowadziły działalność informacyjną i doradczą na rzecz gmin realizujących programy rewitalizacyjne związane z dziedzictwem kulturowym tj. informować o ogólnych zasadach, prawach i obowiązkach gmin w tym zakresie, a także upowszechniać modelowe rozwiązania, wiedzę o opracowaniach związanych z wykorzystaniem zasobu dziedzictwa kulturowego w procesach rewitalizacji. Centra Kompetencji będą również animować debatę na ten temat i ułatwiać wymianę doświadczeń dla uczestników procesów rewitalizacyjnych m.in. samorządów, służb konserwatorskich, organizacji pozarządowych, resortów odpowiedzialnych za rewitalizację, organizacji branżowych.
Drugim kierunkiem interwencji są szkolenia przedstawicieli gmin prowadzących lub planujących rewitalizację z wykorzystaniem zasobu dziedzictwa kulturowego. Gminy będą mogły dowiedzieć się m.in. jak określać wizję, cele i kierunki gminnych programów rewitalizacyjnych uwzględniając dziedzictwo, jak wyznaczać obszar zdegradowany, jak określać potencjały obszarów rewitalizacji, jak poszukiwać nowych funkcji dla obiektów zabytkowych oraz jakie działania konserwatorskie są w nich dozwolone jak również jak tworzyć opracowania studialne i strategiczne zawierające odpowiednie zapisy chroniące i wykorzystujące potencjał dziedzictwa.
Trzecim kierunkiem interwencji będzie wsparcie gmin tworzących lub aktualizujących Gminne programy rewitalizacji poprzez wspólne przeprowadzenie procesu identyfikacji dziedzictwa, szacowanie jego wartości i wskazania właściwych sposobów jego ujęcia, ochrony i zagospodarowania w procesach rewitalizacyjnych. Opracowanie Studiów Ochrony Wartości Kulturowych oraz innych opracowań studialnych będzie wykonywane na rzecz wybranych gmin, które zadeklarują chęć wykorzystania potencjału dziedzictwa kulturowego w procesach rewitalizacyjnych oraz zakwalifikują się do Programu wsparcia „Wzorcowa rewitalizacji” NID.
Program realizowany jest do 2022 roku w ramach Zadania 1.1.3. Merytoryczne wsparcie procesu planowania i rewitalizacji w gminach zgodnie z założeniami „Krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2019–2022”
Urzędy gmin chętne do współpracy oraz osoby zainteresowane uzyskaniem dodatkowych informacji prosimy o kontakt z odpowiednimi Koordynatorami Centrów Kompetencji.
Koordynatorzy Centrów Kompetencji ds. rewitalizacji Narodowego Instytutu Dziedzictwa:
- Bogna Oszczanowska – Koordynator Centrum Kompetencji dla województwa dolnośląskiego i lubuskiego,
Oddział Terenowy we Wrocławiu
Władysława Łokietka 11
50-243 Wrocław
(71) 322 16 40 lub 571 226 990
- Grzegorz Młynarczyk- Koordynator Centrum Kompetencji dla województwa małopolskiego i świętokrzyskiego,
Oddział Terenowy w Krakowie
31-014 Kraków
Św. Tomasza 8/7
(12) 429 10 11 lub 571 226 991
- Agnieszka Lorenc-Karczewska – Koordynator Centrum Kompetencji dla województwa łódzkiego i śląskiego,
Pracownia Terenowa w Łodzi
90-273 Łódź
Rewolucji 1905 r. 9 lok. 4U
(42) 682 62 44 lub 571 226 992
- Adam Sapeta – Koordynator Centrum Kompetencji dla województwa podkarpackiego i lubelskiego,
Oddział Terenowy w Rzeszowie
35-045 Rzeszów
Hetmańska 15
(17) 853 29 43 lub 571 226 993
- Anna Dyszkant – Koordynator Centrum Kompetencji dla województwa wielkopolskiego i zachodniopomorskiego,
Oddział Terenowy w Poznaniu
61-725 Poznań
Mielżyńskiego 27/29
(61) 851 73 64 lub 571 226 994
- Ewa Krasińska – Koordynator Centrum Kompetencji dla województwa warmińsko-mazurskiego i podlaskiego,
Oddział Terenowy w Olsztynie
11-Listopada 4
10-104 Olsztyn
(89) 521 26 89 lub 571 226 995
- Dorota Hryszkiewicz-Kahlau – Koordynator Centrum Kompetencji dla województwa pomorskiego i kujawsko-pomorskiego,
Oddział Terenowy w Gdańsku
80-822 Gdańsk
Św. Trójcy 5
(58) 301 77 12 lub 571 226 996
- Maria Badeńska-Stapp – Koordynator Centrum Kompetencji dla województwa opolskiego i mazowieckiego,
mbadenska@nid.pl
Narodowy Instytut Dziedzictwa – Warszawa
Mikołaja Kopernika 36/40
00-924 Warszawa
571 226 997
Koordynatorem zadania jest Anna Kozioł
Kopernika 36/40, 00-924 Warszawa
t: +48 22 554 56 82
m: +48 798 389 289
Program wsparcia oferowany przez NID jest komplementarny wobec działań realizowanych przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej wraz z Urzędami Marszałkowskimi pn. „Regiony Rewitalizacji – wzmacnianie zdolności gmin do programowania i wdrażania działań rewitalizacyjnych”, w ramach którego oferowane jest wsparcie doradcze i szkoleniowe w czterech modułach tematycznych związanych z rewitalizacją (dostępność, zarządzanie i włączenie społeczności lokalnej, narzędzia ustawowe, monitoring i ewaluacja). Więcej informacji o rewitalizacji i podejmowanych działaniach znaleźć można na stronie Krajowego Centrum Wiedzy o Rewitalizacji (www.rewitalizacja.gov.pl) oraz stronach internetowych Urzędów Marszałkowskich.
