O projekcie Rzeszowska inauguracja projektu „Regiony Rewitalizacji Edycja 3.0”, zorganizowana przez Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, odbyła się 20 czerwca br. w Rzeszowie. Konferencja była prowadzona przez Rajmunda Rysia, eksperta reprezentującego firmę Projekty Miejskie.
Projekt „Regiony Rewitalizacji Edycja 3.0” w województwie podkarpackim jest częścią inicjatywy Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej realizowanej przez wszystkie regiony ze wsparciem finansowym z programu Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich 2021-2027. Całkowity budżet ogólnopolskiego projektu „Regiony Rewitalizacji Edycja 3.0” wynosi 80 mln złotych. Wartość projektu realizowanego w województwie podkarpackim to 5 mln złotych.
Konferencję otworzyła Anna Huk, Członek Zarządu Województwa Podkarpackiego, która podkreśliła, że celem projektu „Regiony Rewitalizacji Edycja 3.0” jest wzmocnienie zdolności gmin do programowania i wdrażania działań rewitalizacyjnych. W związku z tym w projekcie zaplanowano szereg inicjatyw edukacyjnych i doradczych, z których mogą skorzystać włodarze i mieszkańcy podkarpackich gmin. Znacząca część projektu w województwie podkarpackim w kwocie 3,8 mln złotych zostanie przeznaczona na wsparcie gmin posiadających gminne programy rewitalizacji w postaci grantów na mini-projekty społeczne oraz mini-projekty zintegrowane obejmujące działania miękkie, społeczne oraz drobne inwestycje.
Uczestnicy konferencji zapoznali się z założeniami projektu Regiony Rewitalizacji, które przedstawił Kamil Wieder, Naczelnik Wydziału Wsparcia JST w Departamencie Programów Pomocowych Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. Szczegóły projektu dla Podkarpacia zaprezentowała Danuta Cichoń, Dyrektor Departamentu Gospodarki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego, omawiając działania przewidziane w okresie realizacji projektu w latach 2024-2027.
Ważnym aspektem działań realizowanych w ramach projektu jest wymiana doświadczeń w postaci wizyt studyjnych i spotkań. W trakcie konferencji uczestnicy zapoznali się z doświadczeniami związanymi z rewitalizacją w Stalowej Woli, o których opowiadała Anna Maciuch z Urzędu Miasta i Gminy Stalowa Wola. Prelegentka podkreśliła znaczenie dobrej współpracy z Oddziałem Terenowym NID w Rzeszowie, w którym wykonano Studium Zabudowy Przyrynkowej Rozwadowa, który jest częścią Stalowej Woli. Działania rewitalizacyjne objęły dwa obszary Stalowej Woli – Osiedle Robotnicze i zabytkowy zespół Rozwadowa, w szczególności obszar Rynku.
Referat „Rola i znaczenie dziedzictwa kulturowego w procesie rewitalizacji” przedstawił Adam Sapeta, Koordynator Centrum Kompetencji ds. Rewitalizacji NID dla woj. podkarpackiego i woj. lubelskiego, Główny Specjalista w Oddziale Terenowym NID w Rzeszowie.
Prelegent przedstawił m.in. dotychczasową współpracę Centrum Kompetencji ds. Rewitalizacji z gminami województwa podkarpackiego oraz lubelskiego, a także pozytywne przykłady działań rewitalizacyjnych z wykorzystaniem materialnego i niematerialnego dziedzictwa Podkarpacia. Są to m.in.:
- Adaptacja i modernizacja zabytkowego dworca kolejowego w Krośnie na potrzeby funkcjonowania ETNOCENTRUM Ziemi Krośnieńskiej. Etnocentrum łączy funkcje wystawiennicze z warsztatami i pracowniami tematycznymi, kultywującymi ludową twórczość dawnej ludności – Lasowiaków, Łemków i Bojków;
- Ośrodek Garncarski MEDYNIA, który z powodzeniem reaktywował zanikającą tradycję garncarską w Medyni Głogowskiej i okolicznych wsiach. Zachowana tu zabytkowa zagroda garncarska przechowuje pamięć o życiu ludzi w dawnym największym w Polsce „zagłębiu garncarskim”. W ośrodku organizowane są warsztaty toczenia na kole garncarskim dla grup zorganizowanych i osób indywidualnych, jarmarki, wystawy i projekcje archiwalnych filmów. Funkcjonują tu pracownie ceramiki, piece garncarskie i sklep z ceramiką. Pracują tu starsi mistrzowie, a także młodzi pasjonaci garncarstwa. Ośrodek przedstawia także twórczość Władysławy Prucnal, znanej na całym świecie ludowej artystki, która wykonywała z gliny figurki przedstawiające dawnych mieszkańców tych okolic podczas tradycyjnych zajęć i ludowych obrzędów;
- Zabytkowa linia kolejki wąskotorowej Przeworsk – Dynów, będąca jedną z największych atrakcji turystycznych Podkarpacia. Kolej uruchomiona w 1904 r. jest obecnie najdłuższą w Polsce funkcjonującą na całej trasie. Zabytkowy zespół obejmuje 46 km linię kolejową liczne budowle – mosty, wiadukty, przepusty, budynki dworcowe i gospodarcze, dawną parowozownię i jedyny w Polsce, i jeden z najdłuższych w Europie, tunel na liniach wąskotorowych o długości 602 m. Kolejka w latach 2021-2023 przeszła największe w swojej historii prace remontowo-konserwatorskie. Przedsięwzięcie pn. „Rewitalizacja Kolei Dojazdowej Przeworsk Wąskotorowy – Dynów” nie tylko poprawiło znacząco stan techniczny linii kolejowej i kilku jej stacji, ale także wpłynęło na ożywienie gospodarcze i społeczne Powiatu Przeworskiego;
- Muzeum Kultury Duchowej i Materialnej Bojków w Myczkowie. Stworzenie muzeum było jednym z przedsięwzięć rewitalizacyjnych gminy Solina. Muzeum prezentuje kulturową różnorodność Bieszczadów, gromadzi przedmioty związane z dawnym życiem okolicznych wsi, dworów oraz miasteczek. Utrwala wiedzę na temat zwyczajów, obrzędów, tradycji i codziennej pracy minionej epoki. Szczególnie stara się zachować pamięć o Bojkach, dawnych mieszkańcach Bieszczadów;
- Adaptacja zabytkowego spichlerza w Boguchwale na Centrum Wsparcia Przedsiębiorczości. Bardzo dobrze przeprowadzone prace remontowo-konserwatorskie z nadaniem nowej funkcji, w ramach rewitalizacji gminy Boguchwała, uratowały ten ważny zabytek i sprawiły, że pełni teraz ważne funkcje dla miejscowej społeczności;
- Dawna cerkiew, obecnie kościół parafialny pw. Matki Boskiej Różańcowej w Wańkowej. Kościół przeszedł prace remontowo-konserwatorskie w ramach projektu „Bieszczad-ski – rewitalizacyjne koło zamachowe rozwoju gminy Olszanica”. Projekt ten otrzymał nagrodę specjalną w kategorii „Rewitalizacja roku” w 22 edycji konkursu „Podkarpacka Nagroda Samorządowa”.
Na zakończenie konferencji Andrzej Brzozowy, ekspert reprezentujący firmę Projekty Miejskie, przedstawił referat pt. „Rewitalizacja – doświadczenia, inspiracje i wyzwania”. W bardzo ciekawej prezentacji podsumował 9 lat funkcjonowania ustawy o rewitalizacji oraz swoje doświadczenia i wrażenia dot. realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych w Polsce. Przedstawiony przez prelegenta projekt modernizacji i zagospodarowania rynku w Czaplinku, opracowany pod hasłem „walki z betonozą”, wywołał ożywioną dyskusję, w której odniesiono się do niego m. in. w kontekście uwarunkowań wynikających z jego ochrony konserwatorskiej.
W sali restauracyjnej hotelu, w którym odbywała się konferencja, mieszczącej się w jego zabytkowej części będącej pierwotnie budynkiem stajni w koszarach galicyjskiego 3 pułku ułanów Obrony Krajowej (Landwehr Dragonerregiment Nr 3), uczestnicy mieli okazję zobaczyć zachowane charakterystyczne detale w postaci wnęk żłobów do pojenia koni. Ciekawostką jest zrekonstruowany kompletny żłób w hallu hotelu.
Narodowy Instytut Dziedzictwa realizuje komplementarny projekt pn. „Centra Kompetencji ds. Rewitalizacji w Narodowym Instytucie Dziedzictwa”, dofinansowany ze środków Programu Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich 2021-2027, którego głównym celem jest wsparcie gmin w programowaniu i wdrażaniu rewitalizacji z uwzględnieniem materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego w kontekście zmian klimatu i tzw. zielonej rewitalizacji oraz wsparcie służb konserwatorskich w rozwinięciu i wzmocnieniu kompetencji związanych z ochroną zabytków i wykorzystaniem potencjału dziedzictwa kulturowego w tym procesie.
Więcej informacji nt. Projektu „Centra Kompetencji ds. Rewitalizacji w Narodowym Instytucie Dziedzictwa” jest dostępnych na stronach:
https://nid.pl/centra-kompetencji-ds-rewitalizacji/
oprac. Adam Sapeta, Koordynator CK NID ds. Rewitalizacji dla woj. podkarpackiego i woj. lubelskiego, Główny Specjalista w OT NID w Rzeszowie
#FunduszeUE #WsparcieJST #RewitalizacjaCentraKompetencjiNID #RegionyRewitalizacji
