Zasady formułowania zapisów w planie miejscowym – w kontekście ochrony zabytków

Ponieważ plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego, mają do niego zastosowanie zasady techniki prawodawczej, określone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”.

Przywołać tu na­leży zwłaszcza następujące przepisy:
§ 5 – przepisy ustawy redaguje się zwięźle i syntetycznie, unikając nadmiernej szczegó­łowości, a zarazem w sposób, w jaki opisuje się typowe sytuacje występujące w dzie­dzinie spraw regulowanych tą ustawą.
§ 6 – przepisy ustawy redaguje się tak, aby dokładnie i w sposób zrozumiały dla adresa­tów zawartych w nich norm wyrażały intencje prawodawcy.
§ 7 – zadania w ustawie redaguje się zgodnie z powszechnie przyjętymi regułami składni języka polskiego, unikając zdań wielokrotnie złożonych.
§ 11 – w ustawie nie zamieszcza się wypowiedzi, które nie służą wyrażaniu norm praw­nych, a w szczególności apeli, postulatów, zaleceń, upomnień oraz uzasadnień formu­łowanych norm.

Również zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 23 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu miejscowego planu zagospodarowania przestrzen­nego plan miejscowy zawiera określenie nakazów, zakazów, dopuszczeń i ograniczeń w zagospodarowaniu terenów. Oznacza to, że niedopuszczalne jest w planie uzależnianie możliwości określone­go zagospodarowania terenu od uzyskania uzgodnień lub wyników analiz – takich jak uprzednie uzgodnienie z organem ochrony zabytków czy też przeprowadzenie badań archeologicznych albo sporządzenia gminnego programu ochrony zabytków

Jeżeli natomiast chodzi o wymogi proceduralne, które są przewidziane przez inne ustawy, to powielanie w planie miejscowym takich przepisów proceduralnych naru­szać będzie nie tylko określone w art. 15 u.p.z.p. ramy regulacyjne, ale również, bę­dzie naruszeniem zasad techniki prawodawczej. Zgodnie z § 118 w związku z § 143 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” w uchwale rady gminy nie powtarza się przepisów ustaw, ra­tyfikowanych umów międzynarodowych i rozporządzeń. Nieprawidłowe będą przykła­dowo takie ustalenia, jak będący powieleniem przepisów zawartych w u.o.z.o.z. wymóg uzyskania pozwolenia na prowadzenie robót budowlanych przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków albo wynikający z przepisów Prawa budowlanego wymóg uzgadnia­nia tych robót przy obiektach niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, gdyż wymogi te wynikają wprost z przepisów prawa powszechnie obowiązującego.

Naruszenie tego zakazu i wprowadzenie do uchwały przepisów ustawowych po­woduje nieważność tych przepisów. Zatem nieprawidłowe jest uzależnianie przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków uzgodnienia planu miejscowego do wpro­wadzenia takich zapisów do treści ustaleń planu.

Znalazło to potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych które wskazywały, że u.o.z.o.z. kompleksowo określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków, w ra­mach których określone zostały również obowiązki osób prowadzących badania, prace czy też podejmujących inne działania przy zabytkach i odpowiadające im prawne formy działania organu konserwatorskiego. Kompetencje i zakres zadań Wojewódzkiego Kon­serwatora Zabytków w tym zakresie wynikają z ustawy, a rada gminy, nie jest władna modyfikować – poprzez poszerzanie kompetencji tego organu – w drodze aktu prawa miejscowego zakresu zadań Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w niej określo­nych. Niedopuszczalne jest nadto rozszerzenie zakresu jego normowania na inne przy­padki niż te, które zostały określone w materii ustawowej (dodatkowe obowiązki uzgod­nień, nie przewidziane ustawą). Taka sytuacja zachodzi przykładowo, gdy obowiązek uzyskania pozwolenia konserwatorskiego rozciąga się na wszelkie zamierzenia inwe­stycyjne związane z pracami ziemnymi podejmowanymi w strefie ochrony zabytków archeologicznych. (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 01 grudnia 2011 r. II SA/Wr 629/11; wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 9 sierpnia 2011 r. sygn. akt II SA/Wr 241/11wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 14 grudnia 2010 r. sygn. akt IV SA/Wr 636/10; wyr. z dnia 28 kwietnia 2011 r. sygn. akt II SA/Wr 594/10 ).

Ustalenia dotyczące zabytków w aktach planistycznych z zakresu rewitalizacji

Aktami planistycznymi z zakresu rewitalizacji są: gminny program rewitalizacji i miej­scowy plan rewitalizacji. Miejscowy plan rewitalizacji jest szczególnym rodzajem planu miejscowego. W aktach tych nie wprowadzono szczegółowych wymagań dla uwzględ­niania problematyki ochrony zabytków. Jednak z uwagi na ich częste powiązanie z tą problematyką, szczególnie ważne staje się właściwe zajęcie stanowiska przez organy ochrony zabytków jako organy współdziałające, zgodnie z przepisami przewidziany­mi dla planu miejscowego. Przy uzgadnianiu miejscowych planów rewitalizacji należy zwracać szczególną uwagę na zmianę przeznaczenia terenów albo dopuszczalność zmiany funkcji i gabarytów obiektów budowlanych, które mogą skutkować niekorzyst­nym oddziaływaniem na materię zabytków.

Źródła prawne:

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „zasad techniki prawodawczej”.

Dowiedz się więcej:

Usługa szkoleniowa na potrzeby pracowników urzędów ochrony zabytków w Polsce. Materiały szkoleniowe. Procedura administracyjna i przepisy prawnej ochrony zabytków (poziom zaawansowany), MindLab, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2017.

Autor: Anna Fogel