System monitorowania w zarządzaniu dziedzictwem

W artykule Monitoring dziedzictwa a monitoring w zarządzaniu dziedzictwem wskazano, czym jest monitoring i jak wpisać go w ramy zarządzania dziedzictwem w zależności od wybranej ścieżki. Podstawą monitoringu są wskaźniki, w oparciu o które się go prowadzi.

O czym warto pamiętać, przygotowując zestaw wskaźników do pomiaru celów, czyli projektując system monitoringu?

• wskaźniki powinny być tak dobrane, żeby oddawały istotę celu; powinny także zmieniać wartość w wyniku realizacji celu, wtedy bowiem będziemy w stanie określić, czy został on realizowany,
• wskaźniki powinny być metodologicznie poprawne i wiarygodne statystycznie,
• warto określić wartość bazową i docelową wskaźnika (lub przynajmniej pożądaną tendencję zmian),
• wskaźniki powinny mieć wartość użyteczną, a zatem nie może ich być zbyt wiele, zawsze jednak powinny się odnosić do poziomu strategicznego (do celów strategicznych); wskaźniki te powinny być bezwzględnie cyklicznie określane, dlatego warto zadbać, by w tej grupie znalazły się takie, które są możliwe do pozyskania, a ponadto dają możliwości porównawcze (można je wygenerować np. ze statystyki publicznej także dla regionów czy powiatów).

Dobrą praktyką będzie więc opracowanie sytemu monitoringu celów dotyczących dziedzictwa, które będą spełniać powyższe warunki.

Przykład dobrej praktyki – Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku. Innowacyjne Mazowsze (2013)

 Przykład ujęcia dziedzictwa w ogólnej strategii rozwoju – dedykowanie celu strategicznego, a następnie kierunków działań dziedzictwu.

W Strategii określono dla każdego obszaru strategicznego (w tym dla kultury i dziedzictwa) cel strategiczny, a w nim kierunki działań i działania. Dla obszaru kultura i dziedzictwo cel strategiczny został sformułowany następująco: Wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego oraz walorów środowiska przyrodniczego do rozwoju gospodarczego regionu i poprawy jakości życia.

W ramach tak sformułowanego celu strategicznego wskazano pięć kierunków działań, a w ich ramach łącznie 11 działań. Bezpośrednio do dziedzictwa odnoszą się dwa kierunki:

• numer 32 – Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego do zwiększania atrakcyjności turystycznej regionu,
• numer 36 – Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego w działalności gospodarczej.

 Monitoring zaprojektowany w Strategii przypisano do celu strategicznego, w związku z czym koncentruje się on tylko na wskaźnikach kluczowych.

Zaproponowano trzy wskaźniki:

1. Udział podmiotów sektora kreatywnego w liczbie podmiotów ogółem (%).
2. Liczba widzów i słuchaczy teatrów i instytucji kultury oraz zwiedzających muzea na 1000 mieszkańców (osoby).
3. Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania (%).

Każdy wskaźnik posiada metryczkę, w której określa się: jednostkę miary, wartość bazową (w tym przypadku rok 2011, tj. ostatni, dla którego dostępne były dane statystyczne w momencie opracowywania Strategii), zakładany trend (w jaki sposób wskaźnik powinien się zmieniać), wartość docelową (w roku 2020) oraz źródło danych.

Tabela: W jakich elementach monitoringu widać dobrą praktykę? (komentarze w tabeli na przykładzie wybranego wskaźnika)

Opracowanie: P. Legutko-Kobus na podstawie: Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku. Innowacyjne Mazowsze, s. 61, 82. 

Autor: Paulina Legutko-Kobus