Regionalne programy operacyjne

Regionalnych programów operacyjnych (RPO) jest 16, tyle ile województw. W perspektywie finansowej na lata 2014-2020 ciągle jeszcze możliwe jest pozyskanie środków na projekty z urzędów marszałkowskich prowadzących nabory w ramach swoich RPO. Dostępne środki są już wprawdzie coraz szczuplejsze, ale ciągle jeszcze są ogłaszane konkursy związane z turystyką, instytucjami kultury i pośrednio z promocją i ochroną dziedzictwa kulturowego. Pomoc finansowa na ochronę dziedzictwa kulturowego była/jest dostępna w ramach wielu priorytetów: „Ochrona, promocja i rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego, Rewitalizacja, Infrastruktura kultury, ochrony zdrowia, edukacji” (często takie funkcje pełnią właśnie obiekty zabytkowe), „Turystyka, Promocja turystyczna”, a także z programów społecznych ze środków EFS, które umożliwiają promocję naszego obiektu lub gminy, prowadzenie działalności turystycznej itp.

Pamiętajmy jednak, że inni też przygotowują się do konkursu, że wymagania w przypadku naborów do konkursów unijnych są bardzo wysokie i że nasi konkurenci składają starannie przygotowane wnioski. Jeśli chcemy aplikować o środki z budżetu UE, to powinniśmy przygotować wniosek bardzo starannie, przede wszystkim wczytując się w dokumentację konkursową i w kryteria oceny. Pozwoli to uniknąć rozczarowania w postaci niskiej oceny wniosku z powodu niespełnienia w wymaganym stopniu warunków konkursowych.

Zależnie od konkursu mamy różne kategorie wnioskodawców. Często są to jednostki samorządu terytorialnego, kościoły i związki wyznaniowe, instytucje kultury lub też instytucje edukacyjne, instytucje ochrony zdrowia, wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy itp.

Dodatkowo należy zapoznać się z kryteriami oceny projektów, aby przygotować wniosek zgodnie z wymaganiami konkursu. Często wymagane jest spełnienie dodatkowych, specyficznych warunków, czyli przedstawienie analizy popytu, przedstawienie rozwiązań energooszczędnych, oferty kulturalnej i edukacyjnej, współpracy z organizacjami pozarządowymi, korzystaniem z wolontariatu, otwarciem na lokalne społeczności, czy wpisem na listę projektów podstawowych lokalnego programu rewitalizacji.W każdym naborze należy spełnić wymagania związane z realizacją zasad zrównoważonego rozwoju, dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, powszechnej dostępności eliminującej jakąkolwiek formę dyskryminacji ze względu na wiek, kolor skóry, płeć, wyznanie itp. Zgodnie z wytycznymi (Wytyczne w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami) oraz zasadą równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020, a także dokumentem opracowanym przez ministerstwo rozwoju pod nazwą „Realizacja zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami” należy przy opracowywaniu projektu odnieść się przynajmniej do następujących grup osób niepełnosprawnych:

1. osób głuchych,
2. osób słabosłyszących,
3. osób niewidomych,
4. osób słabowidzących
5. osób mających problemy z poruszaniem się,
6. osób mających ograniczone możliwości poznawcze.

Ponadto należy wskazać, jak produkty projektu odpowiadają na zadeklarowane przez wnioskodawcę zasady uniwersalnego projektowania, w tym:

1. zasadę 1: Identyczne zastosowanie,
2. zasadę 2: Elastyczność użycia,
3. zasadę 3: Prostą i intuicyjną obsługę,
4. zasadę 4: Zauważalną informację,
5. zasadę 5: Tolerancję na błędy,
6. zasadę 6: Niski poziom wysiłku fizycznego,
7. zasadę 7: Wymiary i przestrzeń dla podejścia i użycia,
8. zasadę 8: Percepcję równości.

Niespełnienie podstawowych wymagań dostępu dla wszystkich grup może skutkować odrzuceniem wniosku.

W każdym z województw prowadzone są nabory w ramach osi priorytetowej przeznaczonej dla obszarów rewitalizacji i dla wymienionej już wcześniej infrastruktury ochrony zdrowia i edukacji. Odrębnymi naborami wsparta jest w niektórych województwach infrastruktura o szczególnym znaczeniu, np. poprzemysłowa obejmująca dawne zakłady przemysłowe, osiedla robotnicze, zabytki techniki czy uzdrowiskowa, czyli zabytkowe założenia rekreacyjne w różnych miejscowościach znanych z działalności sanatoryjnej (parki zdrojowe, pawilony itp.).

W przypadku naborów do powyższych konkursów nie jest wymagane, aby obiekt zabytkowy miał szczególny status: pomnika historii, wpisu na Listę światowego dziedzictwa UNESCO albo wpisu do rejestru zabytków, co jest jednym z warunków w przypadku konkursów związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego, nie mówiąc już o naborach do POiIŚ, Funduszy Norweskich, a także szeregu programów ze środków budżetowych.

W przypadku konkursów związanych z rewitalizacją warunkami były:

• wpis lokalnego programu rewitalizacji (lpr) do wykazu programów rewitalizacji w danym województwie, co było równoznaczne z tym, że został oceniony pozytywnie;
• umieszczenie naszego projektu na liście projektów podstawowych lub uzupełniających w lokalnym programie rewitalizacji.

W niektórych konkursach, np. dla wspólnot mieszkaniowych, wymagane jest poświadczenie, że obiekt jest położony w strefie ochrony konserwatorskiej lub wpisany do gminnej ewidencji zabytków.

W przypadku podstawowego konkursu dotyczącego ochrony, promocji i rozwoju dziedzictwa kulturowego i naturalnego, celem głównym jest wsparcie realizacji przedsięwzięć z zakresu ochrony, rozwoju, udostępnienia i promocji zasobów dziedzictwa kulturowego (materialnego i niematerialnego), w szczególności poprzez:

• realizację prac konserwatorskich, restauratorskich i prac zabezpieczających przed zniszczeniem oraz robót budowlanych,
• podejmowanie działań zmierzających do ochrony krajobrazu kulturowego, w tym realizowanych na terenie parków kulturowych albo zabytkowych ogrodów,
• dostosowywanie obiektów zabytkowych do nowych funkcji gospodarczych i społecznych,
• udostępnianie i promocję materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionu oraz oferty turystycznej opartej na jego zasobach.

Wysokość wsparcia na obiekty i zespoły zabytkowe jest różna w zależności od województwa. Zasady i tryb wsparcia projektów kulturowych oraz wysokości planowanego wsparcia określone są w Szczegółowych opisach osi priorytetowych i ogłoszeniach konkursowych, przygotowywanych dla każdego województwa odrębnie. Przykładowo, dla obszaru kultury w woj. małopolskim oś priorytetowa nosi nazwę „Dziedzictwo regionalne”. W województwie warmińsko-mazurskim dofinansowanie na zabytki można otrzymać w ramach osi priorytetowej „Kultura i dziedzictwo”, w której wyodrębniono poddziałania: dziedzictwo kulturowe, instytucje kultury,  infrastruktura kultury, a w województwie śląskim środki można otrzymać między innymi na prace konserwatorskie, restauratorskie, roboty budowlane dla obiektów przynależnych do Szlaku Zabytków Techniki w ramach priorytetu „Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów”.

Ważne informacje dla wnioskodawców:

1. Zgodnie z art. 71 rozporządzenia ogólnego trwałość projektów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych lub FS musi być zachowana przez okres 5 lat (3 lat w przypadku MŚP – w odniesieniu do projektów, z którymi związany jest wymóg utrzymania inwestycji lub miejsc pracy) od daty płatności końcowej na rzecz beneficjenta.
2. Początkiem okresu kwalifikowalności wydatków jest 1 stycznia 2014 roku.
3. Końcową datą kwalifikowalności wydatków jest 31 grudnia 2023 roku.
4. Szczegółowe zasady kwalifikowalności wydatków określone są w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020, aktualizowanych przez właściwe ministerstwo i publikowanych na Portalu Funduszy Europejskich. Link do strony: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/ zakładka: Prawo i dokumenty

W tym przypadku zamiast kilkunastu linków podajemy jeden na stronę Funduszy europejskich, gdzie  zakładce „Serwisy programów” możemy sobie wybrać regionalny program operacyjny dla danego województwa: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/

Autor: Barbara Kozłowska