Procedura udzielenia zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów

Artykuł opisuje zestaw formalności, które należy przeprowadzić w związku z usuwaniem roślinności (drzew i krzewów) powiązanych z obszarami lub obiektami zabytkowymi. 

Podmioty uprawnione do wystąpienia z wnioskiem:

1. Właściciel nieruchomości albo posiadacz nieruchomości – za zgodą właściciela tej nieruchomości, chyba że z wnioskiem występuje spółdzielnia mieszkaniowa albo wspólnota mieszkaniowa
2. Właściciel urządzeń przesyłowych, jeżeli drzewo lub krzew zagrażają funkcjonowa­niu tych urządzeń
3. Zarządca nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa

Jak wskazał WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 30 marca 2010, II SA/Bk 762/09: „Stroną postępowania w przedmiocie usunięcia drzew i krzewów jest posiadacz nieru­chomości, a jeżeli nie jest on jednocześnie właścicielem – to także jej właściciel, gdyż oboje mają interes prawny w rozumieniu art. 28 K.P.A. w toczącym się postępowaniu. Nie jest stroną postępowania prowadzonego na podstawie tego przepisu właściciel nieruchomości sąsiedniej, bowiem nie można przypisać mu interesu prawnego w rozu­mieniu art. 28 K.P.A.”

Nowelizacją u.o.p. z dnia 11 maja 2017 r. przywrócony został wymóg uzgodnienia z re­gionalnym dyrektorem ochrony środowiska zezwolenia na usunięcie drzewa w pasie drogowym drogi publicznej, z wyłączeniem obcych gatunków topoli. Dotyczy to wszyst­kich postępowań, również tych, w których organem prowadzącym postępowanie jest Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Obowiązek uzgodnienia z RDOŚ/dyrektorem parku narodowego ma miejsce również, jeżeli następuje nałożenie tych form ochrony z ochrona rejestrową. W ramach postępo­wania uzgodnieniowego projekt zezwolenia należy niezwłocznie przesłać wraz z aktami sprawy, w tym dokumentację fotograficzną drzewa lub krzewu. Niewy­rażenie przez ten organ stanowiska w terminie 30 dni, a w przypadku przepro­wadzenia postępowania wyjaśniającego – 60 dni, od dnia otrzymania projektu zezwolenia, uznaje się za uzgodnienie zezwolenia.

Przepisy przejściowe:

„Do postępowań o ustalenie opłaty w sprawach dotyczących usuwania drzew na pod­stawie u.o.p., wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczna przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. (do 01.01.2017), stosuje sie przepisy nowe, chyba, że oplata za usuniecie drzewa naliczona na ich podstawie byłaby wyższa niż opłata naliczona na podstawie przepisów dotychczasowych. Do postępowań w spra­wach o wymierzenie administracyjnej kary pieniężnej, wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczna przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje sie przepisy nowe, chyba że kara pieniężna wymierzona na podstawie przepisów dotychczasowych, była­by względniejsza.”

Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia z wyjątkiem art. 1 pkt 3 lit. c w zakresie art. 83f ust.14 pkt 2, który wchodzi w życie z dniem wejścia w życie rozporządzenia, o którym mowa w art. 40 ust. 3 ustawy, o któ­rej mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Wydając zarówno zezwolenie na usunięcie drzew i krzewów na podstawie u.o.p., jak i pozwolenie w trybie u.o.z.o.z., niezależnie od własnej oceny dopuszczalności ich usu­nięcia, Wojewódzki Konserwator Zabytków uwzględnić musi następujące ograniczenia:

• Zakaz usuwania nadal dotyczy drzew objętych ochroną w formie pomników przyrody – do zezwolenia na ich usunięcie konieczne jest wcześniejsze zniesie­nie tej formy ochrony przyrody (w formie uchwały rady gminy)
• Możliwy zakaz usuwania zadrzewień śródpolnych, który może zostać wprowa­dzony w parku krajobrazowym i obszarze chronionego krajobrazu

Niezależnie od tego, wydawane zgody na usuwanie drzew i krzewów uwzględniać mu­szą zakazy dotyczące niszczenia a także usuwania gniazd gatunków chronionych na podstawie u.o.p.

Zgodnie z art. 83 c. u.o.p. organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu przed jego wydaniem dokonuje oględzin w zakresie występowania w ich obrębie gatunków chronionych. Przeprowadzenie takich oględzin powinno być odno­towane w protokole z czynności. Należy zwrócić szczególną uwagę na: gniazdowa­nie ptaków oraz lęgi ssaków (w dziuplach), nocowanie ptaków i ssaków (zwłaszcza w dziuplach), chronione owady (zwłaszcza drewnojady), bytowanie chronionych płazów (rzekotka drzewna) oraz chronione grzyby i porosty. W przypadku stwierdzenia, że usunięcie drzewa lub krzewu spowoduje naruszenie zakazów w stosunku do gatunków chronionych (niszczenia ich, ich gniazd lub sie­dlisk) postępowanie zawiesza się do czasu przedłożenia zezwolenia na czynności podlegające zakazom w stosunku do tych gatunków. Zezwolenie takie wydaje RDOŚ. Zezwolenie na usunięcie drzew i krzewów ma charakter decyzji uznaniowej.

Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 14 grudnia 2011 r.II OSK 1871/10, przepis art. 83 ust. 1 u.o.p. nie precyzuje przesłanek jakimi ma się kierować organ właściwy w sprawach zezwoleń na usuwanie drzew lub krzewów. Rozstrzygnięcie sprawy odbywa się w gra­nicach tzw. uznania administracyjnego. Organ winien rozważyć więc, które spośród prawnie dopuszczalnych rozstrzygnięć jest w danym przypadku celowe. Przesłanki jakimi powinien kierować się organ wydając decyzję można wyprowadzić z przepisów Konstytucji, jak i przepisów ogólnych ustawy o ochronie przyrody. W przypadku decy­zji wydawanych w odniesieniu do nieruchomości rejestrowych ocenie podlega również wpływ usunięcia drzewa lub krzewu na te zabytki biorąc pod uwagę:

• Powiązanie drzewa z zabytkowym charakterem nieruchomości
• Żywotność drzewa
• Wpływ drzewa na walory widokowe
• Gatunek/odmianę w tym reprezentatywność dla określonego typu założeń ogro­dowych/parkowych/urbanistycznych/ruralistycznych (np. typowe aleje przy­dworskie, parki wiejskie i miejskie, styl ogrodu, pełnienie przez określone drzewo funkcji kompozycyjno – symbolicznej).

Wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu może być uzależnione od okre­ślonych przez organ nasadzeń zastępczych lub przesadzenia tego drzewa lub krzewu.

Przy określaniu obowiązku nasadzeń zastępczych bierze pod uwagę w szczególno­ści dostępność miejsc do nasadzeń zastępczych oraz następujące cechy usuwanego drzewa lub krzewu:

• Wartość przyrodniczą, w tym rozmiar drzewa lub powierzchnię krzewów oraz funkcje, jakie pełnią w ekosystemie;
• Wartość kulturową;
• Walory krajobrazowe;
• Lokalizację.

Natomiast przy określaniu obowiązku przesadzenia, bierze pod uwagę w szczególności dostępność miejsc do przesadzenia oraz następujące cechy przesadzanego drzewa lub krzewu:

• Rozmiar, w tym objętość bryły korzeniowej i wysokość;
• Kształt systemu korzeniowego;
• Kondycję;
• Długość okresu przygotowania go do przesadzenia.

Treść decyzji zezwalającej na usunięcie drzewa lub krzewu określa art. 83d u.o.p. Obej­muje ona:

• Imię, nazwisko i adres albo nazwę i siedzibę wnioskodawcy;
• Miejsce usunięcia drzewa lub krzewu;
• Nazwę gatunku drzewa lub krzewu;
• Obwód pnia drzewa mierzony na wysokości 5 cm, a w przypadku gdy na tej wy­sokości drzewo:
• Posiada kilka pni – obwód każdego z tych pni,
• Nie posiada pnia – obwód pnia bezpośrednio poniżej korony drzewa;
• Wielkość powierzchni, z której zostanie usunięty krzew;
• Wysokość opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu;
• Termin usunięcia drzewa lub krzewu.

W przypadku uzależnienia wydania zezwolenia na usuniecie drzewa lub krzewu od wy­konania nasadzeń zastępczych, zezwolenie to określa dodatkowo miejsce nasadzeń.

Opłaty za usuwanie drzew i krzewów.

Opłaty naliczane są w zezwoleniu na usunięcie drzewa lub krzewu i pobierane przez organ właściwy do wydania tego zezwolenia (a więc również WKZ).

Opłatę za usuniecie drzewa ustala sie mnożąc liczbę cm obwodu pnia drzewa mierzo­nego na wysokości 5 cm i stawkę opłaty.

Jeżeli drzewo na wysokości 5 cm posiada kilka pni – za obwód pnia drzewa przyjmuje sie sumę obwodu pnia o największym obwodzie oraz połowy obwodów pozostałych pni. Jeżeli drzewo nie posiada pnia – za obwód pnia drzewa przyjmuje sie obwód pnia mierzony bezpośrednio poniżej korony drzewa.

Do organu wydającego zezwolenie należy więc również: określenie gatunku drzewa, zmierzenie obwodu pnia/pni na wysokości „pierśnicy” lub bezpośrednio poniżej koroną, a następnie wyliczenie opłaty. Art. 86 u.o.p. szczegółowo określa, w jakich przypadkach następuje zwolnienie od opłaty. Katalog ten ma charakter ZAMKNIĘTY (nie są dopusz­czalne żadne inne zwolnienia z opłaty).

Opłatę za usunięcie krzewu ustala się mnożąc liczbę metrów kwadratowych powierzchni gruntu pokrytej usuwanymi krzewami i stawkę opłaty.

Natomiast nałożenie administracyjnej kary pieniężnej za usunięcie drzew lub krzewów oraz zniszczenie drzewa również na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabyt­ków nie jest już kompetencją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, gdyż art. 88 ust. 1 u.o.p. wprost wskazuje, że admi­nistracyjną karę pieniężną wymierza wójt, burmistrz albo prezydent miasta (a nie organ właściwy do wydania zezwolenia).

Źródła prawne:

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

Dowiedz się więcej:

Usługa szkoleniowa na potrzeby pracowników urzędów ochrony zabytków w Polsce. Materiały szkoleniowe. Procedura administracyjna i przepisy prawnej ochrony zabytków (poziom zaawansowany), MindLab, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2017.

Autor: Anna Fogel