Ochrona dziedzictwa kulturowego w miejscowych planach rewitalizacji

Miejscowy plan rewitalizacji zawiera nowe postanowienia odnoszące się do problematyki ochrony dziedzictwa kulturowego. Można tam precyzować minimalne i maksymalne odległości oraz minimalne i maksymalne różnice w wysokości między sąsiednimi budynkami, zasady kształtowania formy budynków z uwzględnieniem wskazanych do zachowania charakterystycznych cech zabudowy (z określeniem proporcji i kształtu bryły czy też poziomu posadowienia parteru, podcieni i procentu przeszklenia elewacji). W tekście przeanalizowano zakres planu rewitalizacji pod tym względem. Miejscowe plany rewitalizacji stanowią szczególną formę miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Poza podstawowymi wymogami i podstawowym zakresem mają również dodatkowe elementy. W tekście przeanalizowano, w jaki sposób postanowienia miejscowych planów rewitalizacji mogą wpływać na ochronę dziedzictwa na obszarze rewitalizacji.

Do miejscowych planów rewitalizacji stosuje się zasadę, zgodnie z którą zawarte w nich ograniczenia prawa własności nie mogą przekroczyć wytycznych wskazanych w ustawach. Czyli nie można zakazać więcej, niż dopuszczają ramy prawne. Na tej podstawie miejscowe plany rewitalizacji nie mogą stanowić bezpośredniej podstawy do nakazywania właścicielom rozbiórki obiektów budowlanych lub np. prowadzenia na nieruchomości określonych badań (nawet uzasadnionych merytorycznie z perspektywy dziedzictwa kulturowego). Przepisy na ten temat zawierają ustawy. Miejscowy plan rewitalizacji, który przekraczałby dany zakres, może zostać uchylony.

Bardzo ważne z punktu widzenia analizowanego tematu jest również to, że w miejscowym planie rewitalizacji można określić zasady stosowania zewnętrznych materiałów wykończeniowych oraz zasady stosowania i eksponowania zewnętrznych elementów konstrukcyjnych i zdobniczych, w tym regionalnych.

Miejscowy plan rewitalizacji co do zasady zawiera – podobnie jak zwykłe plany miejscowe – zakazy, a nie nakazy i odnosi się do inwestycji przyszłych. Jednym z wyjątków w tym zakresie jest możliwość wprowadzenia w tym planie zakazu aktualnie realizowanej działalności handlowej i usługowej. Jednak wciąż pozostaje to wyjątkiem. Jeśli chodzi o pozostałe postanowienia, które mogą się znaleźć w miejscowych planach rewitalizacji, warto zwrócić uwagę na „zasady kompozycji przestrzennej nowej zabudowy i harmonizowania planowanej zabudowy z zabudową istniejącą”. Przepis ten może obejmować harmonizowanie nowej zabudowy z obiektami cennymi pod względem kulturowym. Przy sporządzaniu planu miejscowego można więc wypracować konkretną koncepcję, na podstawie której będzie realizowana ochrona dziedzictwa kulturowego.

Zgodnie z par. 3 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 1 lipca 2016 r. w sprawie zakresu projektu miejscowego planu rewitalizacji w części tekstowej i formy wizualizacji ustaleń miejscowego planu rewitalizacji, w ramach wspomnianych zasad kompozycji, należy zawrzeć m.in. minimalne i maksymalne odległości oraz minimalne i maksymalne różnice w wysokości między sąsiednimi budynkami, zasady kształtowania formy budynków z uwzględnieniem wskazanych do zachowania charakterystycznych cech zabudowy (z określeniem proporcji i kształtu bryły czy też poziomu posadowienia parteru, podcieni i procentu przeszklenia elewacji).

Bardzo ważne z punktu widzenia analizowanego tematu jest również to, że w miejscowym planie rewitalizacji w tym kontekście można określić zasady stosowania zewnętrznych materiałów wykończeniowych oraz zasady stosowania i eksponowania zewnętrznych elementów konstrukcyjnych i zdobniczych, w tym regionalnych. Nawet w przypadku gdy ochrona wartości kulturowych terenu nie stanowi jednego z głównych celów wprowadzania konkretnego obszaru rewitalizacji, to należy uznać, że niezależnie od powyższego, przy okazji sporządzania miejscowego planu rewitalizacji, można zadbać o wskazane wartości kulturowe.

Autor: Maciej J. Nowak

Czy artykuł był pomocny?

Tagi:

Tagi:

Zobacz także

FEnIKS dla zabytków. Materiały do pobrania

Webinarium na temat adaptacji dziedzictwa do zmian klimatu

Badanie KK-2 – Q&A