Nowe instrumenty ochrony krajobrazu – ustawa „krajobrazowa” i uchwała „reklamowa”

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu daje szereg możliwości prawnych do tego, aby zadbać o panoramę polskich miast. Jednym z konkretnych wymiarów stanowienia prawa w tym względzie jest uchwała „reklamowa”, której celem jest troska o odpowiednie rozmieszczenie obiektów reklamowych tak, aby wyeksponować krajobraz polskich miejscowości. Artykuł wskazuje na zmiany jakie w zakresie poszczególnych przepisów wprowadza wspomniana ustawa. 

Ustawą krajobrazową usunięty został dotychczasowy przepis zawarty w art. 15 ust. 3 pkt 9 u.p.z.p. Przepis ten stanowił, że w planie miejscowym, w zależności od potrzeb, określane były zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urzą­dzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane.

Zgodnie z nowymi przepisa­mi wprowadzenie takich ustaleń nie będzie już możliwe w planach miejscowych, ale wyłącznie w uchwale reklamowej, wydawanej na podstawie art. 37a znowelizowane­go brzmienia u.p.z.p. Wyjątek dotyczy planów miejscowych, do sporządzania których przystąpiono do 11 września 2015 r.

Uchwała „reklamowa” – art. 37 a u.p.z.p.: 

• jest fakultatywna,
• uchwalana przez radę gminy,
• jest aktem prawa miejscowego,
• przyjmowana dla CAŁEGO obszaru gminy – z wyłączeniem terenów zamkniętych ustalonych przez inne organy, niż ministra właściwego do spraw transportu,
• może przewidywać różne regulacje dla różnych obszarów gminy określając w sposób jednoznaczny granice tych obszarów.

Zakres:
1. Rada Gminy może ustalić w formie uchwały zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, również ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane.

2. W odniesieniu do szyldów w uchwale, określa się zasady i warunki ich sytuowania, gabaryty oraz liczbę szyldów, które mogą być umieszczone na danej nieruchomości przez podmiot prowadzący na niej działalność.

3. W uchwale, rada gminy może ustalić zakaz sytuowania ogrodzeń oraz tablic reklamowych i urządzeń reklamowych, z wyłączeniem szyldów.

Nie można zakazać sytuowania szyldów – jedyny instrument regulacyjny to ich liczba, powierzchnia, kształt. Nie można ustalić materiałów z których wykonane są szyldy.

Zakazy co do ogrodzeń oraz tablic reklamowych i urządzeń reklamowych – nie mogą być dowolne – muszą być uzasadnione i proporcjonalne – w tym zakresie należy uwzględnić orzecznictwo co do władztwa planistycznego gminy. Władztwo to musi spełniać wymogi:

• należytego ważenia interesów,
• proporcjonalności (wynikającej z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP),
• równości wobec prawa (por. m.in. wyroki NSA z 26 czerwca 2012 r., sygn. akt II OSK 944/12, 24.10.2014 r., II OSK 906/13).

Art. 12 ust. 2 ustawy krajobrazowej:
Regulacje miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących w dniu wejścia w życie ustawy i przyjętych na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 9 u.p.z.p., obowiązują do dnia wejścia w życie uchwały reklamowej. Przepisy uchwały stosuje się nie tylko do obiektów nowolokalizowanych, ale również zawiera obowiązki dostosowania obiektów już istniejących w dacie wejścia w życie
uchwały:
1. Uchwała reklamowa określa warunki i termin dostosowania istniejących w dniu jej wejścia w życie obiektów małej architektury, ogrodzeń oraz tablic reklamowych i urządzeń reklamowych do zakazów, zasad i warunków w niej określonych, nie krótszy niż 12 miesięcy od dnia wejścia w życie uchwały.

2. Uchwała reklamowa może:

• wskazywać rodzaje obiektów małej architektury, które nie wymagają dostosowania do zakazów, zasad lub warunków określonych w uchwale,
• wskazywać obszary oraz rodzaje ogrodzeń dla których następuje zwolnienie z obowiązku dostosowania ogrodzeń istniejących w dniu jej wejścia w życie do zakazów, zasad lub warunków określonych w uchwale.

Nie może być żadnych wyłączeń z dostosowania dla tablic reklamowych i urządzeń reklamowych!

Procedura uchwalenia uchwały reklamowej – art. 37 b u.p.z.p.
WKZ jest organem uzgadniającym projekt uchwały w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym obowiązuje „domniemanie pozytywnego uzgodnienia”:
Art. 37 b ust. 4 u.p.z.p.: brak zajęcia stanowiska w terminie miesiąca od dnia otrzymania projektu uchwały, przez organy uzgadniające uznaje się za uzgodnienie projektu uchwały w przedłożonym brzmieniu.

Źródła prawne:

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu.

Dowiedz się więcej:

Usługa szkoleniowa na potrzeby pracowników urzędów ochrony zabytków w Polsce. Materiały szkoleniowe. Procedura administracyjna i przepisy prawnej ochrony zabytków (poziom zaawansowany), MindLab, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2017.

Fogel A., Uchwała reklamowa. Przewodnik dla gmin, Warszawa 2017.

Autor: Anna Fogel