Detal architektoniczny Włocławka w obszarze objętym programem rewitalizacji

W ramach programu „Wzorcowa rewitalizacja”, prowadzonego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, pracownicy Oddziału Terenowego NID w Toruniu przygotowali specjalistyczne opracowanie „Detal architektoniczny Włocławka w obszarze objętym programem rewitalizacji”. Jest ono elementarną formą rozpoznania zasobu – rodzajem atlasu zabytkowego detalu, zachowanego zarówno na elewacjach jak i wewnątrz historycznych budynków śródmieścia Włocławka. Do współpracy zaproszona została Maria Nowakowska, specjalizująca się w propagowaniu wiedzy o zabytkowym detalu łódzka badaczka i historyczka sztuki.

Autorzy opracowali w usystematyzowany sposób odrębne rozdziały, które stanowią swoiste ilustrowane kolekcje detali architektonicznych z podziałem historyczno-stylowym i typologicznym, tworząc w ten sposób grupy zagadnień. W czasie tych badań okazało się, że kamienice włocławskie są bogatym źródłem wiedzy, zarówno pod względem historycznym jak i artystycznym, przez co wyróżniają się na tle innych miast, które nie posiadają tak znacznej koncentracji zabytkowego detalu. Dokonano w efekcie prezentacji i oceny detalu zewnętrznego i wewnętrznego śródmiejskich budynków, czyli elementów kompozycji fasad i klatek schodowych, ich dekoracji sztukatorskich i rzeźbiarskich, wrót, stolarki okiennej i drzwiowej, balkonów oraz odbojów.

W założeniach opracowanie stanowi podstawę do dalszych działań cyklicznych: warsztatów, spacerów z oprowadzaniem, spotkań czy szkoleń – przede wszystkim dla lokalnej społeczności, ale także dla pracowników miejscowych instytucji kultury, urzędników, przewodników miejskich.

Ma być narzędziem umożliwiającym mieszkańcom zdobycie w przystępny sposób wiedzy o historii i dziedzictwie rewitalizowanego obszaru. Zaplanowane zostało wspólne odkrywanie i poznawanie dziedzictwa kulturowego istniejącego „na własnym podwórku”. W trakcie trwania programu wsparcia planowania procesów rewitalizacyjnych we Włocławku odbyły się dwie edycje warsztatów z wykorzystania tematyki detali architektonicznych w obszarze rewitalizacji w celu wypracowania konkretnych rozwiązań, które mogłyby być wdrożone w najbliższych latach. Dla mieszkańców zorganizowano kilkugodzinny spacer z oprowadzaniem eksperckim. Spacer zgromadził bardzo dużą grupę mieszkańców Włocławka zainteresowanych tematyką zabytkowego detalu. Takie działania są mocnym wsparciem dla miasta w procesie włączania społeczności lokalnej w procesy rewitalizacji, owocują wzrostem rozumienia tradycji miejsca i doceniania dziedzictwa lokalnego, a przez to wzmocnienia poczucia wartości i tożsamości. To z kolei znakomicie przekłada się na poczucie więzi z miejscem, która pozwoli przezwyciężyć problemy społeczne i tym samym zachęci do aktywności osoby zagrożone wykluczeniem społecznym.

Tekst: Dorota Hryszkiewicz-Kahlau